Digitalizacja archiwaliów Towarzystwa Jezusowego w Polsce w 460 lat od przybycia do Rzeczpospolitej

Celem projektu „Digitalizacja archiwaliów Towarzystwa Jezusowego w Polsce w 460 lat od przybycia do Rzeczpospolitej” jest realizacja wpisanego w program ministerialny Humanistyka – Społeczeństwo – Tożsamość zadania polegającego na wsparciu projektów popularyzujących innowacyjne i interdyscyplinarne badania w obszarze humanistyki, promujących postawy patriotyczne, tradycje narodowe i regionalne, a także badających źródła kultury polskiej w kraju i za granicą. Materiał achiwalny zgromadzony w siedzibie wnioskodawcy nie jest w wolnym dostępie dla społeczeństwa m.in. ze względu na ograniczony dostęp do zasobów podyktowany troską o ich materialną integralność i zachowanie dla przyszłych pokoleń. Digitalizacja rękopisów, stworzenie zasobu lektur/publikacji naukowych przedstawiajacych znaczenie Towarzystwa Jezusowego w rozwoju religijnym, kulturalnym i gospodarczym Polski przyczyni się do pełniejszego obrazu i oceny jego działalności na przestrzeni wieków.

W projekcie zostaną zrealizowane cztery cele:

1. Digitalizacja Wnioskodawca przeprowadzi digitalizację rękopisów jezuickich zgodnie z katalogiem wydanym w 2017 roku przez ks. profesora Ludwika Grzebienia SJ „Inwentarz Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie. Rękopisy do 1820 roku”. Dokonane zostanie rozszycie woluminów liczących ponad 200 stron ze względu na przeprowadzenie digitalizacji dającej możliwość uchwycenia całych stron. W archiwach zakonu w Krakowie znajduje się około 20% rękopisów większych niż 200 stron w oprawach. Łącznie, w całym projekcie, celem wnioskodawcy i efektem najważniejszym będzie digitalizacja 100 000 rękopisów (wraz z zadaniem drugim).

2. Kwerenda i konserwacja Zostanie przeprowadzona kwerenda w archiwach Towarzystwa Jezusowego w Krakowie w celu pozyskania do dalszej digitalziacji materiałów zgromadzonych po wydaniu katalogu z 2017 r. Planujemy dołączyć do katalogu około 12 000 rękopisów prezentujących historię zakonu od 1820 do 1945 roku. Wytypujemy najbardziej zniszczone woluminy, w których znajdują się rękopisy i poddamy je konserwacji. Zbiory poddane zabezpieczeniu zostaną przez wnioskodawcę umieszczone w wydzielonym pomieszczeniu archiwum w celu właściwego ich przechowywania i nie wpływania pod względem bakteriologicznym na pozostałe zasoby.

3. Baza lektur/opracowań naukowych Literatura przedmiotu związana z historią sprowadzonego do Rzeczpospolitej 460 lat temu Towarzystwa Jezusowego jest niezwykle bogata. Wydawnictwo WAM na przestrzeni lat wydawało liczne monografie i katalogii ukazujące znaczenie działalności jezuitów w rozwoju religijnym, kulturalnym i gospodarczym Polski. Publikacje te nigdy nie były w wolnym dostępie, a ze względu na przeprowadzoną digitalizację rękopisów, dającą możliwość weryfikacji naukowej i dalszych badań naukowych, zostaną udostępnione społeczeństwu.

4. Modernizacja przestrzeni do prezentacji wyników projektu na stronie Akademii Ignatianum w Krakowie Akademia Ignatianum w Krakowie posiada na stronie uczelnii kilka miejsc do prezentacji publikacji naukowych i źródeł związanych z jej funkcjonowaniem wraz z materiałami związanymi z historią zakonu. Wnioskodawca przeprowadzi ich unowocześnienie i modernizację, a także stworzy jedno mejsce do prezentacji zasobów pozyskanych w ramach projektu - Cyfrowe Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie. Materiały w nim zgromadzone będą w wolnym i darmowym dostępie.

Projekt składa się z czterech części:

1. Digitalizacja archiwaliów (rękopisów) znajdujących się w Archiwum Akademii Ignatianum i Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie. Podstawą bibliograficzną do przeniesienia zasobów w strefę cyfrową i wolno dostępną (darmowy dostęp) będzie wydany w 2017 roku przez księdza profesora Ludwika Grzebienia SJ "Inwentarz Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie. Rękopisy do 1820 roku", który zawiera opisy ponad 88 tys. rękopisów. Dzięki kwerendom prowadzonym po publikacji w/w katalogu zidentyfikowano kolejne dokumenty archiwalne stanowiące bardzo ważne uzupełnienie dla opublikowanego zbioru. Wnioskodawca w projekcie planuje prowadzić dalsze poszukiwania rękopisów. Łącznie przewidujemy zdigitalizowanie i opracowanie typograficzne około 100 000 rękopisów z Archiwum Akademii Ignatianum i Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie. Warto podkreślić, iż około 20% materiałów archiwalnych odnosi się do zapisów o charakterze finansowym, a dzięki ich udostępnieniu wiedza na temat zarządzania wspólnotami jezuickimi od XVI do zakończenia II wojny światowej będzie bardzo poszerzona. Udostępnione rękopisy zawierajace sprawozdania i plany finansowe mają swoje znaczenia do współczesnych czasów i przyczynią się do ukazania wpływu Towarzystwa Jezusowego na rozwój gospodarczy Rzeczpospolitej, aż do czasów współczesnych.

2. Przeprowadzenie kwerendy w Archiwum Akademii Ignatianum i Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie w celu ustalenia aktualnego zasobu archiwaliów, które zostaną udostępnione w projekcie przez wnioskodawcę. Wybranie z całego zasobu przeznaczonego do digitalizacji materiałów archiwalnych wymagających konserwacji ze względu na bardzo zły stan fizyczny. Przeprowadzenie konserwacji.

3. Stworzenie zestawu lektur/opracowań naukowych w otwartym dostępnie dla pełniejszego zrozumienia historii i roli zakonu w edukacji młodzieży i dorosłych przez członków zakonu. Szczególny akcent zostanie położony na opublikowanie katalogów Strona 2 z 19 ID: 545413, 2022-03-29 09:57:09 przedstawiających źródła do dziejów jezuitów w Polsce i opracowań naukowych, autorstwa członków zakonu. Wydawnictwo WAM oraz Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum zadeklarowały przekazanie do publicznego dostępu publikacji zwartych i katalogów wydanych w tych oficynach a odnoszących się do badań nad dziejami Towarzystwa Jezusowego. Połączenie oryginalnych rękopisów w wolnym dostępie i literatury przedmiotu przyczyni się do pogłębienia i upowszechnienia wiedzy na temat roli i znaczenia zakonu w dziejach Rzeczpospolitej pod względem religijnym, społecznym i ekonomicznym.

4. Rozbudowa, modernizacja i połączenie w jedną przestrzeń udostępniania na stronie Akademii Ignatianum zdigitalizowanych archiwaliów i publikacji naukowych zgodnie z celem projektu, służących do pogłębienia wiedzy nad znaczeniem jezuitów w rozwoju kulturalnym i gospodarczym Polski. Czas realizacji projektu 1.07.2022 - 30.06.2024

Kierownik projektu: dr hab. Andrzej Paweł Bieś SJ, prof. AIK